Muzeum Stylu Zakopiańskiego w Zakopanem

Dawno, dawno temu, gdy nikt nie słyszał jeszcze o dyskotekach na Krupówkach i Adamie Małyszu skaczącym na Wielkiej Krokwi, Zakopane było niewielką miejscowością, zamieszkiwaną przez górali, ubogich rolników i pracowników przemysłu- hut i tartaków. W drugiej połowie XIX wieku walory tego miejsca zaczęli odkrywać pierwsi zakopiańscy elitarni ,,turyści”. Inteligencja upatrywała w górskim mikroklimacie nadziei na poprawę wątłego zdrowia, a góralskie przywiązanie do tradycji traktowała jako inspirację do debat o definicji i stanie polskiej kultury.

Zakopane stopniowo stawało się miejscem, w którym warto było bywać, a w ,,plejadzie gwiazd” przewijającej się przez miasteczko malarze mieszali się z poetami, politycy z muzykami, a gdzieniegdzie pojawiały się też lokalne podhalańskie osobistości. Zakopane rozrastało się, gości przybywało, a niektórzy z nich decydowali się wybudować posiadłości z widokiem na tatrzańskie szczyty. Wtedy właśnie narodził się styl zakopiański, zwany również witkiewiczowskim- od nazwiska jego twórcy, Stanisława Witkiewicza. Witkacy obserwował powstawanie nowych willi oraz pensjonatów i obawiał się, że Zakopane stanie się kalką szwajcarskich kurortów, co w jego opinii zagrażało wyjątkowemu charakterowi miejsca. Zaczął więc propagować w architekturze, wystroju wnętrz i wzornictwie styl nawiązujący do tradycji Podhala. Pewnie każdy z Was ma jakieś wyobrażenie o tym, jak wygląda coś ,,typowo zakopiańskiego”, warto jednak bliżej poznać zamysł Witkiewicza.

Czym jest styl zakopiański?

Najlepiej dowiedzieć się tego u źródła, a więc w Muzeum Stylu Zakopiańskiego w Zakopanem. Warto zacząć wcale nie od słynnej willi Koliby, głównej siedziby muzeum, ale od wystawy ,,Inspiracje” udostępnionej od niedawna w siedzibie muzeum przy Drodze do Rojów. W zabytkowej chłopskiej chacie z ok. 1830 roku pokazano jak mieszkał zamożny i ambitny podhalański chłop.

To tu dowiecie się, że tradycyjna chłopska chata składała się z dwóch izb- czarnej i białej oraz sieni, natomiast niektóre biedniejsze chałupy miały tylko jedną, czarną izbę. Skąd nazwy pomieszczeń?

Biała izba była miejsce ,,odświętnym”, ze stołem i ładnymi naczyniami, z których korzystano jedynie w wyjątkowych okolicznościach.

To w czarnej, okopconej od pieca, izbie wiodło się zwyczajne codzienne życie- głównie ze względu na ciepło bijące od znajdującego się w niej pieca.

Każda z izb charakteryzowała się odmiennym wyposażeniem i rozróżnieniem na przedmioty funkcjonalne i typowo ozdobne.

Warto zwrócić uwagę na poszczególne przedmioty zgromadzone na wystawie: misternie wykonane foremki na sery, ceramika zakupiona na słowackich i węgierskich targach, potężne klamry do góralskich pasów czy niezwykle zdobione łyżniki wywierają na współczesnym odbiorcy nie mniejsze wrażenie niż na Witkiewiczu.

Czy udało się zrealizować tę wizję?

Właśnie takie domostwa wizytował artysta, szukając inspiracji dla nowego ,,patriotycznego” stylu, który następnie promował na łamach prasy i wśród swoich co bardziej wpływowych znajomych.

We wzniesionej w 1893r. przy ulicy Kościeliska willi Koliba, dziś głównej ekspozycji Muzeum Stylu Zakopiańskiego, można zobaczyć na własne oczy do przyjęcia jakich wzorców zachęcał Witkiewicz.

Część bryły, meble, sprzęty i drobne przedmioty doskonale ilustrują założenia stylu zakopiańskiego, a po wizycie w podhalańskiej chacie łatwiej jest odczytać analogie do jego góralskich korzeni.

Jednak w porównaniu z prostymi chatami, piętrowa i przestronna Koliba to budynek odpowiadający wymaganiom bogatszych właścicieli, a nasłonecznione werandy, smukłe dachy i nawiązania do secesji dodają budynkowi elegancji.

Sam pomysł wprowadzenia wzornictwa i wyraźnych nawiązań do lokalnych tradycji wydaje się bardzo ciekawy, jednak faktycznie nie zdobył on wielkiego poklasku, a po Kolibie powstało zaledwie kilka budowli na zakopiańską modłę (m.in. dom pod Jedlami czy dom Żeromskiego w Nałęczowie). Już nawet za życia artysty koncept zaczynał tracić na popularności, a za jego kres uznaje się wybuch pierwszej wojny światowej. Gdyby zamysły Witkiewicza i jego uczniów zyskały choć trochę więcej posłuchu, dziś nie musiałby nas męczyć styl… krupówkowy.

DODATKOWE INFORMACJE:

  • Muzeum Stylu Zakopiańskiego jest częścią Muzeum Tatrzańskiego. Adres Willi Koliba: Kościeliska 18, Adres wystawy Inspiracje: Droga do Rojów 6, Zakopane

Data ostatniej aktualizacji:

Kategoria: Małopolskie, Polska

2 komentarze do “Muzeum Stylu Zakopiańskiego w Zakopanem”

  1. W zeszłym roku miałam ochotę zwiedzić Muzeum Inspiracji Droga do Rojów 6, niestety okazało się, że budynek jest w remoncie. Z wielką nadzieją jechałam do Zakopanego w tym roku i pierwsze kroki skierowałam właśnie do Muzeum, a tu w dalszym ciągu trwa remont ??? Jestem ogromnie zawiedziona, zastanawiam się kiedy budynek będzie udostępniony i czekam z niecierpliwością na otwarcie.

    Odpowiedz

Dodaj komentarz